De effecten van stress zijn groter dan je misschien zou denken: stress kan een grote impact hebben op alles van de gezondheid van je darmen tot aan je emotionele welzijn.
Of het nu veroorzaakt door een druk en chaotisch gezinsleven of door te strakke deadlines, het is vrijwel onmogelijk om te voorkomen dat je vandaag de dag niet af en toe gestrest raakt. Geen wonder er zoveel Nederlanders zijn die zeggen last te hebben van stress. Ontdek wat er achter deze nervositeit schuilt en hoe jij je leven weer in balans kan brengen.
Wat is stress?
Stress is de reactie van je lichaam op spanning of druk. Zo’n reactie is nodig om te kunnen reageren op dreigende situaties, bijvoorbeeld het gevoel van gevaar wanneer er een auto met hoge snelheid jouw kant op komt. Je hersenen vragen de bijnieren dan om de stresshormonen adrenaline en cortisol vrij te geven.
Deze krachtige hormonen activeren vervolgens het sympathische zenuwstelsel, dat alle processen stimuleert die met lichamelijke activiteit te maken hebben. Dat rusteloze, zenuwachtige, maag-draaiende gevoel dat je ervaart als je gestrest bent, is de beruchte ”vecht-of-vluchtreactie” waardoor je lichaam paraat staat om in actie te komen.
Wat is de invloed van stress op je lichaam?
De vecht-of-vluchtreactie heeft de volgende korte-termijn impact op het biologisch systeem van je lichaam:
- Je hart gaat sneller kloppen
- Je ademhaling versnelt
- Bloed wordt omgeleid van het spijsverteringsstelsel naar de hersenen en spieren
- Glucose wordt vrijgegeven in de bloedbaan en verstrekt een plotselinge uitbarsting van energie
- Je zintuigen verscherpen
Zodra je hersenen merken dat er geen dreiging meer vormt, neemt het parasympathische zenuwstelsel het over. De stressrespons wordt verlaagd en je hartslag en ademhaling worden weer teruggebracht tot een normaal niveau.
Wat zijn de gevolgen op lange termijn?
Terwijl een beetje stress best goed voor ons kan zijn, kan het wél problemen veroorzaken als de stressoren (de oorzaken van stress) niet verdwijnen. Als je bijvoorbeeld een baan met veel verantwoordelijkheden hebt of in een ongezonde relatie zit, wordt er continue cortisol vrijgegeven. Het sympathische zenuwstelsel is in dit geval nooit uitgeschakeld. Het constant in hoge staat van paraatheid zijn, wordt ook wel chronische stress genoemd.
Symptomen van chronische stress zijn:
- Zeer opgewonden en/of rusteloos gevoel
- Prikkelbaar zijn
- Slaapproblemen
- Vermoeidheid
- Gewichtstoename
- Verminderde immuniteit
- Moeite met concentreren
Als je hier verder niets mee doet, kunnen deze symptomen leiden tot een te hoge bloeddruk, hart-en vaatziekten en diabetes. Een studie uit 2019, gepubliceerd in het European Journal of Endocrinology, heeft aangetoond dat mensen met mentaal veeleisende en stressvolle banen meer kans hebben om diabetes type 2 te ontwikkelen.
Chronische stress kan ook een negatief effect hebben op je mentaal functioneren. Onderzoekers van de Harvard Medical School hebben aangetoond dat een hoog cortisolniveau de hersenen kan doen krimpen en daarnaast invloed heeft op ons geheugen. Stress kan ook een negatieve invloed hebben op je slaap, eetlust en algehele motivatie.
Hoe kan je stress bestrijden?
De eerste stap is om fysieke oorzaken uit te laten sluiten door je huisarts. Je arts of specialist kan je ook een geschikte behandeling aanbevelen, zoals medicatie of cognitieve gedragstherapie (CGT).
Hoewel het niet mogelijk is om alle stress uit ons leven te laten verdwijnen, kunnen we de manier waarop hierop reageren wél veranderen.
Probeer het volgende:
- Oefen mindfulness – regelmatige meditatie kan de cortisolspiegel helpen verlagen.
- Zorg dat je voldoende beweegt – het vermindert de hoeveelheid adrenaline en cortisol.
- Krijg voldoende vitamine B6 binnen – een onderzoek van de Universiteit van Melbourne heeft aangetoond dat chronische stress de hoeveelheid van deze vitamine verlaagt. Eet volkoren producten, bananen en bonen, of kies voor een vitamine B-supplement.
- Zorg ervoor dat je voldoende magnesium binnenkrijgt – dit mineraal, dat nodig is voor de normale werking van het zenuwstelsel, kan helpen het sympathische en parasympathische zenuwstelsel in evenwicht te brengen.
- Adem diep vanuit je buik – in plaats van vanuit je borst. Dit helpt om het cortisolniveau en je bloeddruk te verlagen.
Dit advies is puur ter informatie en is niet bedoeld ter vervanging van medisch advies of medicijnen. Neem contact op met je huisarts of specialist voor je de adviezen op deze website toepast.
Bronnen
1. Mental Health Foundation. Mental health statistics: stress
2. Mental Health Foundation. Stress
3. NHS North West Boroughs Healthcare. Fight Or Flight
4. Mind. How to manage stress
5. Harvard Health Publishing. Understanding The Stress Response
6. Healthline. Everything You Need to Know About Stress
7. Aaron Kandola. Medical News Today. What are the health effects of chronic stress?
8. Kulkarni S, et al. Stress and hypertension
9 Liu Y-Z, Wang Y-X, Jiang C-L. Inflammation: The Common Pathway of Stress-Related Diseases
10. Petrie JR, Guzik TJ, Touyz RM. Diabetes, Hypertension, and Cardiovascular Disease: Clinical Insights and Vascular Mechanisms
11. Fagherazzi G, et al. Mentally tiring work and type 2 diabetes in women: a 22-year follow-up study
12. Echouffo-Tcheugui JB, et al. Circulating cortisol and cognitive and structural brain measures: The Framingham Heart Study
13. Praag, HM van. Can stress cause depression?
14. Rosenkranz MA, et al. A comparison of mindfulness-based stress reduction and an active control in modulation of neurogenic inflammation
15. Harvard Medical School. Exercising to relax
16. Stough C, Simpson T, et al. Reducing occupational stress with a B-vitamin focussed intervention: a randomized clinical trial: study protocol
