Vruchtbaarheidstesten: hoe controleer je wanneer je het meest vruchtbaar bent
Wil je zwanger worden en ben je benieuwd wanneer je de meeste kans hebt? Vruchtbaarheidstesten kunnen je helpen om beter inzicht te krijgen in je cyclus en het ideale moment om seks te hebben. Of je nu net begint of al een tijdje probeert zwanger te raken: met de juiste test ontdek je eenvoudig wanneer je ovuleert.
In dit artikel lees je welke soorten vruchtbaarheidstesten er zijn, hoe ze werken en hoe je ze op het juiste moment gebruikt.de
Wat zijn de tekenen van vruchtbaarheid bij vrouwen?
Om zwanger te worden, moeten je eierstokken een eicel vrijgeven (ovulatie), die vervolgens bevrucht moet worden door sperma.1,2 Als je een baby probeert te krijgen, kan het helpen om te weten of en wanneer je ovuleert. Dat geeft je meer inzicht in je vruchtbaarheid en vergroot de kans om zwanger te worden.
De belangrijkste tekenen die erop wijzen dat je elke maand een eisprong hebt, zijn een regelmatige menstruatiecyclus en symptomen die bij een eisprong horen.3-6
Het is belangrijk om te weten dat de duur van de cyclus van persoon tot persoon verschilt. De gemiddelde cyclus duurt ongeveer 28 dagen, maar cycli van 21 tot 35 dagen worden als normaal of regelmatig beschouwd.2,4 Als je een ‘normale’ cyclus hebt, is dat een goede indicator dat je waarschijnlijk elke maand een eisprong hebt.
Symptomen rond je verwachte ovulatietijd kunnen ook een goed teken zijn dat je vruchtbaar bent. Tekenen en symptomen van een eisprong zijn onder andere:
- Pijn en een opgeblazen gevoel. Je kunt wat lichte kramp voelen aan één kant van je buik (bekend als ovulatiepijn).5,7
- Veranderingen in baarmoederhalsslijm. Vlak voor de ovulatie kan je afscheiding opvallender worden en een dunne, glibberige en rekbare consistentie hebben, zoals rauw eiwit.5
- Veranderingen in lichaamstemperatuur. Je basale lichaamstemperatuur stijgt met 0. 2°C tot 0,5°C net na de ovulatie (hierover later meer).5,6,8
- Pijnlijke borsten. Door hormonale veranderingen ervaren sommige vrouwen pijn in de borsten rond de ovulatie.5,9
- Licht bloedverlies. Je kunt licht vaginaal bloedverlies (spotting) hebben tijdens de ovulatie.7
Symptomen zoals pijn rond de ovulatie zijn vaak normaal, maar soms kunnen deze veranderingen een symptoom zijn van iets ernstigers, zoals endometriose of een seksueel overdraagbare aandoening.5 Als je je zorgen maakt of als de pijn hevig is, raadpleeg dan een arts.5
De exacte dag van de ovulatie hangt af van de lengte van je cyclus en is moeilijk aan te geven, maar meestal gebeurt dit rond het midden van de cyclus, ongeveer 10 tot 16 dagen voor je volgende menstruatie.1,2,5
Lees meer over ovulatie en wanneer je het meest vruchtbaar bent in ons artikel over vruchtbaarheid en ovulatie.
Wat zijn de tekenen van vruchtbaarheid bij mannen?
Als het gaat om vruchtbaarheid bij mannen, zijn de kwaliteit van het sperma en invloeden van de levensstijl van groot belang.
De kwaliteit van sperma wordt gemeten aan de hand van verschillende belangrijke parameters, waaronder levensvatbaarheid (het percentage levende spermacellen dat wordt aangetroffen in een spermamonster), beweeglijkheid (het vermogen van spermacellen om te zwemmen en een eicel te bevruchten) en vorm.10,11
Een gezonde levensstijl is ook belangrijk. Zaken als alcohol, drugs, roken, vaping, slechte voeding, overgewicht en stress kunnen allemaal invloed hebben op de reproductieve gezondheid van de man.11,12
Kun je thuis controleren of je ovuleert bent?
Ja, je vruchtbaarheid thuis controleren kan op verschillende manieren, bijvoorbeeld met een ovulatievoorspellingsset of door je basale lichaamstemperatuur te meten.8
Je lichaam beter leren kennen, kan ook je kansen om zwanger te worden vergroten. Als je gedurende de maand je meest opvallende lichamelijke symptomen bijhoudt, kun je niet alleen voorspellen wanneer je menstruatie zal beginnen, maar ook wanneer je waarschijnlijk gaat ovuleren.
Je basale lichaamstemperatuur bijhouden
Je basale lichaamstemperatuur (BLT) is de temperatuur van je lichaam wanneer je volledig in rust bent. Zoals we al hebben gezegd, is een stijging van de BLT van 0,2°C tot 0,5°C een belangrijke indicator dat je een eisprong hebt gehad.5,6,9
Elke dag je temperatuur opnemen zodra je wakker wordt en deze bijhouden in een speciale app of zelfs op je gewone kalender, kan helpen om te bevestigen of je elke cyclus een eisprong hebt.5,6,9
Het kan nodig zijn om je dagelijkse temperatuur een paar cycli lang op te nemen om een patroon te vinden in wanneer je de neiging hebt om te ovuleren.5,6
Ovulatievoorspellingssets gebruiken
Als het LH-niveau in je plas een bepaald niveau heeft bereikt, geeft de test een positief resultaat, wat aangeeft dat je binnen 24 tot 36 uur het meest vruchtbaar bent.5,9,13
Zijn thuis ovulatietesten nauwkeurig?
Hoewel testsets voor thuisgebruik kunnen helpen om je cyclus bij te houden, zijn ze niet zo goed om te voorspellen wanneer je het meest vruchtbaar bent.
Het bijhouden van je BLT kan je ook helpen om in te schatten wanneer je eisprong heeft plaatsgevonden, maar het is een methode die wat tijd nodig heeft en niet erg nauwkeurig is. Een stijging van je BLT geeft aan dat de eisprong heeft plaatsgevonden 2 dagen later.6,8
Hoewel dit je kan geruststellen dat je een eisprong hebt, is het minder nuttig om je meest vruchtbare dagen te bepalen.6,8 BLT-metingen kunnen ook beïnvloed worden door andere dingen, zoals koorts en alcohol, en zijn dus niet altijd betrouwbaar.6
Hoewel er niet veel bewijs is dat het gebruik van deze kits de kans op conceptie verbetert, geven ze je wel een duidelijker idee van wanneer je ovuleert.5 In tegenstelling tot het bijhouden van je BLT, kunnen deze tests je helpen om de dagen te identificeren waarop je de meeste kans hebt om zwanger te worden voordat ze geweest zijn.8,13
Wanneer moet je ovulatietesten gaan gebruiken?
Begin met testen een paar dagen voordat je ovulatie wordt verwacht. Als je een regelmatige cyclus hebt van bijvoorbeeld 28 dagen, kun je meestal rond dag 10 tot 14 beginnen. Bij een onregelmatige cyclus kun je het beste iets eerder beginnen of je cyclus een paar maanden bijhouden om een patroon te ontdekken. Hoe eerder je begint, hoe groter de kans dat je de LH-piek (luteïniserend hormoon) detecteert die net voor je ovulatie plaatsvindt.
Om de meest nauwkeurige inzichten te krijgen uit het meten van je BLT, moet je elke dag op dezelfde manier en op hetzelfde tijdstip je temperatuur meten en deze vastleggen in een app of op een kalender.14
Sommige mensen vinden ovulatietesten makkelijker in het gebruik. Je plast gewoon op een teststaafje of doopt het elke dag in een vers verzameld urinemonster in de 3 tot 5 dagen voorafgaand aan het moment waarop je denkt te ovuleren.5,9,13
Tekenen van vruchtbaarheidsproblemen
Terwijl sommige mensen snel zwanger worden, kan het bij anderen langer duren. Als je na een jaar proberen nog niet zwanger bent geworden, wordt aangeraden om naar je huisarts te gaan.
Hij of zij kan je vruchtbaarheid beoordelen aan de hand van nauwkeurige medische tests, zoals bloedonderzoek en echografieën.
Hij of zij kan je ook helpen beslissen of thuistesten je kunnen helpen om zwanger te worden.
Tekenen van vruchtbaarheidsproblemen bij vrouwen zijn onder andere:4,15,16
- Niet zwanger worden binnen een jaar na het proberen
- Onregelmatige menstruatie (cycli die korter zijn dan 21 of langer dan 35 dagen)
- Geen menstruatie
- Hevige menstruatie
- Hevige menstruatiepijn
- Pijn in je bekken
- Bloeding tijdens of na seks
Tekenen van vruchtbaarheidsproblemen bij mannen zijn onder andere veranderingen in sperma en zaadcellen en problemen met ejaculatie.17
Het is belangrijk om te onthouden dat vruchtbaarheidsproblemen complex kunnen zijn, dus neem contact op met je huisarts als je je zorgen maakt.
Tot slot: meer grip op je kinderwens
Of je nu net begint of al langer probeert zwanger te raken, vruchtbaarheidstesten kunnen helpen om beter inzicht te krijgen in je lichaam en cyclus. Door signalen zoals je basale lichaamstemperatuur of LH-piek te leren herkennen, kun je steeds beter inschatten wanneer je het meest vruchtbaar bent.
Hoewel geen enkele methode 100% nauwkeurig is, bieden thuistesten wel houvast. Ze kunnen je helpen om het juiste moment te kiezen voor gemeenschap, of juist een gesprek aan te gaan met je huisarts als zwanger worden niet vanzelf gaat.
Je vruchtbaarheid leren kennen is geen exacte wetenschap, maar wel een waardevolle stap op weg naar een mogelijke zwangerschap, met geduld, kennis en een beetje hulp van je lichaam.
Disclaimer: het advies in dit artikel is uitsluitend informatief en mag niet in de plaats komen van medische zorg. Neem contact op met je huisarts of zorgverlener voordat je dingen uitprobeert. Raadpleeg een professional uit de gezondheidszorg voordat je gezondheidsgerelateerde beslissingen neemt.
- Dunson, D. B., Colombo, B., & Baird, D. D. (2002). Changes with age in the level and duration of fertility in the menstrual cycle. Human reproduction, 17(5), 1399-1403. https://academic.oup.com/humrep/article-abstract/17/5/1399/845579
- Small, C. M., Manatunga, A. K., Klein, M., Feigelson, H. S., Dominguez, C. E., McChesney, R., & Marcus, M. (2006). Menstrual cycle characteristics: associations with fertility and spontaneous abortion. Epidemiology, 17(1), 52-60. https://journals.lww.com/epidem/fulltext/2006/01000/Cigarette_Smoking_and_Effects_on_Menstrual.00011.aspx
- Mihm, M., Gangooly, S., & Muttukrishna, S. (2011). The normal menstrual cycle in women. Animal reproduction science, 124(3-4), 229-236. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0378432010004148
- Attia, G. M., Alharbi, O. A., & Aljohani, R. M. (2023). The impact of irregular menstruation on health: a review of the literature. Cureus, 15(11). https://www.cureus.com/articles/197833-the-impact-of-irregular-menstruation-on-health-a-review-of-the-literature.pdf
- Owen, M. (2013). Physiological signs of ovulation and fertility readily observable by women. The Linacre Quarterly, 80(1), 17-23. https://journals.sagepub.com/doi/abs/10.1179/0024363912Z.0000000005
- Simmons, R. G., & Jennings, V. (2020). Fertility awareness-based methods of family planning. Best Practice & Research Clinical Obstetrics & Gynaecology, 66, 68-82. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1521693419301798
- Bajaj, P., Arendt‐Nielsen, L., Bajaj, P., & Madsen, H. (2001). Sensory changes during the ovulatory phase of the menstrual cycle in healthy women. European Journal of Pain, 5(2), 135-144. https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1053/eujp.2001.0236
- Kuohung, W., & Hornstein, M. D. (2020). Overview of infertility. UpToDate. https://www.uptodate.com/contents/7396
- Hawkins, S. M., & Matzuk, M. M. (2008). The menstrual cycle: basic biology. Annals of the New York Academy of Sciences, 1135(1), 10-18. https://nyaspubs.onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1196/annals.1429.018
- Sunder M, Leslie SW. Semen analysis. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2024. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK564369/
- Durairajanayagam D. Lifestyle causes of male infertility. Arab J Urol. 2018;16(1):10–20. https://doi.org/10.1016/j.aju.2017.12.004
- Nassan, F. L., Chavarro, J. E., & Tanrikut, C. (2018). Diet and men's fertility: does diet affect sperm quality?. Fertility and sterility, 110(4), 570-577. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0015028218304266
- Yeh, P. T., Kennedy, C. E., Van der Poel, S., Matsaseng, T., Bernard, L., & Narasimhan, M. (2019). Should home-based ovulation predictor kits be offered as an additional approach for fertility management for women and couples desiring pregnancy? A systematic review and meta-analysis. BMJ Global Health, 4(2), e001403. https://gh.bmj.com/content/4/2/e001403.abstract
- Su, H. W., Yi, Y. C., Wei, T. Y., Chang, T. C., & Cheng, C. M. (2017). Detection of ovulation, a review of currently available methods. Bioengineering & translational medicine, 2(3), 238-246. https://aiche.onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1002/btm2.10058
- Carson, S. A., & Kallen, A. N. (2021). Diagnosis and management of infertility: a review. Jama, 326(1), 65-76. https://jamanetwork.com/journals/jama/article-abstract/2781637
- Rakhimova, M. (2022). Infertility in women classification, symptoms, causes and factors, recommendations for women. Science and innovation, 1(D7), 245-250. https://cyberleninka.ru/article/n/infertility-in-women-classification-symptoms-causes-and-factors-recommendations-for-women
- Anwar, S., & Anwar, A. (2016). Infertility: A review on causes, treatment and management. Womens Health Gynecol, 5, 2-5. https://poliklinika-harni.hr/images/uploads/180/neplodnost-uzroci-lijecenje.pdf
